“Ölülere saygı yaşayanlara saygının göstergesidir”

Kurum ve kuruluşlar ortak bir metin yayınlayarak enkaz başında yakınlarının cansız bedenlerini bekleyen herkese cenazelerinin usulüne uygun bir şekilde teslim edilmesi için çağrıda bulundu. 

5 LGBTİ+ derneği ve Diyarbakır Barosu LGBTİ+ Hakları Komisyonu’nun imzacı olduğu metnin tamamı şöyle:

“6 Şubat 2023 tarihinde Maraş Pazarcık merkezli 7,7 ve 7,6 şiddetindeki iki depremin ardından toplam 10 kentte resmi rakamlara göre 16 Şubat itibarıyla yaşamını yitirenlerin sayısı 36 bin 187'dir. Hala on binlerce insan yıkılmış binaların altından ölü ya da diri çıkarılmayı bekliyor. Hayatını kaybedenlerin derin acısı içerisindeyiz, yaşamını yitirenlerin yakınlarına ve halkımıza başsağlığı diliyoruz. Yaralarımızın ancak güçlü bir dayanışmayla sarılabileceğini biliyoruz. Bu süreçte dayanışmaya omuz veren her kişi ve kuruma sonsuz bir minnet ve saygı duyduğumuzu belirtmek istiyoruz.

Bu felakette üst üste binen şiddet sarmalında ne yazık ki ölüler de çeşitli biçimlerde eziyetlere maruz kalmaktadır. Yaşamını kaybedenlerin yakınları cenazelerini kendi imkânlarıyla savcılığa götürerek onay almak zorunda kalabilmektedir. İnsan haysiyetini zedeleyecek şekilde usulüne uygun teslim prosedürleri gözetilmeden cenazeler yerde kalabilmektedir. Alelacele enkazın kaldırılmaya başlanması cenazelerin vücut bütünlüğünün bozulmasına neden olabilmektedir. Enkazdan çıkarılan, yaşamını yitirmiş depremzedeler kimi zaman doğrudan battaniyelere sarılarak kimi zaman toplu biçimde defnedilebilmektedir. Göçmen ve mülteciler ile LGBTİ+ gibi çeşitli topluluklar yeterince yardımlara erişememekte ve cenazelerine ulaşmakta da sıkıntılar çekmektedir.

Yıkılmış binaların altında yaşamını kaybetmiş binlerce insanın varlığına rağmen usulüne uygun kurtarma çalışmaları yapılamamaktadır. Arama kurtarma çalışmalarının devam ettiği bölgelerde enkazlar kaldırılmaya başlanmıştır. Bu durum acılı aileler başta olmak üzere kamuoyunda ciddi bir infiale neden olmuştur. Uluslararası arama kurtarma ekiplerinin bazıları buna tepki göstererek arama kurtarma çalışmalarından çekilmiştir.

Enkazın alelacele kaldırılması yıkılmış binaların altında hayatta olma ihtimali olan kişilerin yaşamını yitirmesine ve cenazelerin vücut bütünlüğünün bozulmasına neden olabilecektir. Enkazın hızlı biçimde kaldırılarak imha edilmesi buradaki binlerce cenazenin uygun biçimde çıkarılmamasına, kayıtların tutulmamasına, yakınlarına teslim edilmemesine ve nihayetinde layıkıyla defnedilmemesine yol açacaktır. Ayrıca bu cenazelerin kaybolma ihtimali vardır. Bu süreç suç delillerinin de yok edilmesine de sebebiyet verebilir.

Ölülerin layıkıyla defnedilmemesi; ne hukuki ne de insanidir. Cenazelerin usulüne uygun biçimde defnedilmesi amacıyla gerekli imkânların yaratılması, cenazelerin uygun biçimde çıkarılması ve yakınlarına teslim edilmesi yalnızca ölüye saygının temel ilkesi değil; aynı zamanda yaşayanlara saygı göstermenin de gereğidir. Ayrıca ölülerin layıkıyla defnedilmesi adaletin sağlanmasında da önemli bir adım olacaktır.

Yaşamını yitirenlerin cenazelerine saygıyla yaklaşmak gerekir. Bu felakette oldukça çetin kış şartlarında enkaz başında yakınlarının cansız bedenlerini bekleyen herkese cenazeleri usulüne uygun bir şekilde teslim edilmelidir. Herkesi bu en insani talebimize destek olmaya; hükümeti de bu konuda sorumlu davranarak gereğini yapmaya çağırıyoruz!”

Metnin imzacıları şöyle:

Ölüye Saygı ve Adalet Inisiyatifi (ÖSAI), İnsan Hakları Derneği (İHD), Diyarbakır Tabip Odası, Toplum ve Hukuk Araştırmaları Vakfi (TOHAV), Hafıza ve Adalet Merkezi, Medeniyetler Beşiğinde Yakınlarını Kaybedenlerle Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği (MEBYA-DER), Anadolu Yakınlarını Kaybeden Ailelerle Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği (ANYAKAY-DER), Toplumsal Dayanışma İçin Psikologlar Derneği (TODAP), Özgürlükçü Demokrat Avukatlar (ÖDAV), Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD), Çağdaş Hukukçular Derneği (ÇHD), Adil Yargılama Haklarına Erişim Derneği (AYHED), Basın ve Hukukta Hakikatleri Araştırma Derneği, Demokratik Alevi Dernekleri (DAD), Alevi Bektaşi Federasyonu (ABF), Avrupa Alevi Birlikleri Konfederasyonu (AABK), Alevi Dernekler Federasyonu (ADFE), Alevi Kültür Dernekleri (AKD), Pir Sultan Abdal Kültür Dernekleri (PSA), Hacı Bektaş Veli Anadolu Kültür Vakfi Federasyona Demokratika Elewi (FEDA), Almanya Alevi Birlikleri Konfederasyonu (AABK), Avusturya Alevi Birlikleri Federasyonu (AABF), Maraş Demokratik Dernekler Federasyonu (MARDEF), Almanya Tilkililer Sosyal Dayanışma Derneği, Maraş Yaşamı Yerinde ve Yeniden İnşa Hareketi, Kadının İnsan Hakları Yeni Çözümler Derneği (KİH-YÇ), Kadın Zamanı Derneği, Kaos GL, Ankara Gökkuşağı Aileleri Derneği (GALADER), Diyarbakır Barosu LGBTİ+ Hakları Komisyonu, Pembe Hayat LGBTİ+ Dayanışma Derneği, Birlikte Yaşamak İstiyoruz İnisiyatifi, Suriye Evi Derneği, Suriye Toplum Derneği, Halkların Köprüsü, Demokrasi İçin Birlik (DİB), İnsan Hakları ve Sosyal Güvenlik Forumu, Doğu-Güneydoğu Dernekleri (DGD), 78'liler Girişimi, 17 Mayıs Derneği, KAYY-DER Bingöl, Yayladere Güneşlik Köyü Yardımlaşma Derneği, Der-Mez (Însiyatîfa Derûnnasên Mezopotamyayê), Gün-Der