Transların maruz bırakıldığı sistematik hak ihlallerinin görünürlüğü!

31 Mart Uluslararası Trans Görünürlük Günü’nü yalnızca transların görünürlüğünü kutlayarak şenlik havasında geçirmek isterdik ancak Türkiye’de yaşayan transların en temel haklarının ihlal edildiği, transfobinin cezasızlıkla güçlendiği, nefret söyleminin transları da korumakla yükümlü kamu görevlileri tarafından yükseltildiği günümüzde bu kutlamayı ilerleyen yıllara erteliyoruz.

Kaos GL Derneği’nin 2007’den beri yayımladığı “LGBTİ+’ların İnsan Hakları 2022 Raporu”nda transların yaşam, barınma, çalışma, kişisel bütünlük haklarının nasıl ihlal edildiğini bir kez daha ortaya koyuyor.

Raporda yer alan en temel hak ihlallerini paylaşarak; ayrımcılığın, transfobinin yaşanmadığı, ikili cinsiyet sistemi yerine tüm çeşitliliğin kabul edildiği bir gelecekte trans görünürlüğünü hakkıyla kutlayacağımız yıllara diyoruz…

Yaşam hakkı ihlalleri

Türkiye’de yaşayan translar, transfobi nedeniyle öldürülmeye devam ediyor…

“Öte yandan trans seks işçileri her an nefret cinayetleri ile burun buruna yaşamaya devam ediyor. 2022’de gerçekleşen nefret cinayetleri ise sıradan cinayet vakaları olarak yargı sisteminde ele alınmaya devam ediyor. Katillerin nefret motivasyonu, aldıkları cezalarda ağırlaştırıcı bir neden değil.”

“Cezasızlık politikası, özellikle sokakta şiddete maruz bırakılan LGBTİ+’ların adalete erişiminde önemli bir engel olarak var olmaya devam etti. Sokakta çalışan transları haraca bağlayan çeteler, ülkenin dört yanındaki faaliyetlerine, bu cezasızlık politikasının verdiği özgüvenle devam ettiler.17 Ankara’nın Eryaman - Esat bölgesinde transları hedef alan saldırgan çetenin 2006’dan bu yana bitmeyen yargılaması, cezasızlık politikasının en bilinen örnekleri arasında yer alıyor.”

Kişisel bütünlük hakkına dair ihlaller

Rapor, cerrahi ve hormonal müdahaleyi zorunlu tutan yasa ve yasa yorumu nedeniyle translara dönük sistematik vücut bütünlüğü ihlallerinden de bahsediyor:

“Kısırlaştırmayı cerrahi ve hormonal yolla kabul etme zorunluluğu translar açısından sistematik hak ihlaline neden oluyor. Öte yandan trans erkeklerin geçiş süreci açısından yasada açıkça tanımlanmamasına rağmen hakimlerce zorunlu tutulabilen penis ameliyatları; vücut bütünlüğüne yapılan müdahalenin yasal dayanağının varlığını zorunlu tutan “kanunilik” ilkesinin de ihlal edilmesine yol açıyor.

“Üreme yeteneğinden vazgeçmek istemeyen veya çocuk sahibi olmak isteyen translar ise ya yasal tanıma süreçlerini başlatmamak ya da üreme yeteneğinden vazgeçmek şeklinde onur kırıcı bir tercihe zorlanmaktadır. “Kısırlık şartı” olarak nitelenen bu şartın bir insan hakkı ihlali olduğu, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi tarafından verilen ihlal kararlarında da vurgulanan bir konu.”

“Geçiş sürecini tutuklu/hükümlü olduğu sırada tamamlamak isteyen transların tıbbi hizmete erişim hakları sistematik olarak ihlal ediliyor. Adalet Bakanlığı LGBTİ+ mahkum ve tutukluların kalıcı sorunlarını sivil toplumun katılımı ile çözmek konusunda isteksiz.”

“Tutuklu ve hükümlü translar açısından hormon ve genel olarak sağlık hizmetlerine erişim ise infaz rejiminin sistematik ihlal üreten yapı ve uygulaması nedeniyle daha da zor. Türk Medeni Kanununun trans uyum sürecinin yasal çerçevesini oluşturan 40. maddesi zaten sistematik hak ihlaline neden olmaktayken, iktidar koalisyonunun MHP kanadı, geçiş sürecini daha da zorlaştıracak yasa teklifine hazırlandığını duyurdu.

Barınma hakkı ihlalleri

2022 yılında özellikle evden çalışan seks işçilerinin barınma hakları defalarca ihlal edildi.

“Büyük kısmı yaşadığı yerde seks işçiliği yapmaktan başka olanağı olmayan trans seks işçilerine karşı fuhuş için yer temin etme gerekçesiyle yapılan polis operasyonlarını takiben verilen ev kapatma kararları, geçici barınma için yer tahsisi olmaması nedeniyle aynı zamanda barınma hakkının da sistematik olarak ihlaline yol açtı.

“TCK’da suç olarak tanımlanmamasına rağmen fuhuş gerekçesiyle yapılan ev baskınları ve ardından ev kapatmalar ise evden çalışan trans seks işçilerinin barınma hakkını sistematik olarak ihlal etmektedir.”

Ayrıca trans öğrencilerin devlet yurtlarında barınma hakları da ihlal edildi:

“Başta trans öğrenciler olmak üzere LGBTİ+ öğrencilerin yurtlara erişimi önündeki engeller, ihlallere sebep olmakta.”

Sağlık hakkı ihlalleri

Atanan cinsiyet nedeniyle ikili cinsiyetin baz alındığı sağlık ve sosyal sigortalar sisteminde translar sistematik olarak ayrımcılığa maruz kalıyorlar:

“Ayrıca doğumda atanan cinsiyetin kadın olması şartına bağlanan bazı sosyal güvenlik haklarına, geçiş sürecini yasal olarak tamamlamamış trans kadınlar erişemiyor.”

“Sağlık da evlilik eşitsizliğine bağlı olarak aynı atanmış cinsiyetten partnerlerin ve cinsiyetin tanınması sürecinden kaynaklanan nedenlerle geçişini yasal açıdan tamamlamamış transların temel hakka erişiminin sistematik olarak engellendiği bir alandır.”

“Hormon ilaçlarına erişimde yaşanan sıkıntılar, 2022’de artarak devam ederken32, trans seks işçilerine dönük ev kapatma kararları da sistematik bir hal aldı.”

https://kaosgl.org/haber/translarin-maruz-birakildigi-sistematik-hak-ihlallerinin-gorunurlugu